Yöresel peynir çeşitliliği, farklı peynir lezzetleri ile ülkemiz oldukça zengindir. Zengin besin öğeleri ve lezzeti nedeniyle kahvaltı sofralarında tatlandırılan yöresel peynir çeşitleri, insan vücuduna pek çok faydası bulunan besinlerden biridir. Tulum peyniri, ülkemizin çeşitli bölgelerinde farklı şekillerde üretilen peynirlerden biridir. Hayvan derilerinde olgunlaştırılarak lezzetli bir süt ürünüdür. Tulum peynirigenellikle sütten yapılır ve yün keçi veya koyun derilerine bastırılarak olgunlaştırılıp, nemli bir ortamda bir süre bekletilerek olgunlaştırılan yöresel bir peynir çeşididir.
Tulum peynirine genellikle Erzincan tulum peyniri denilse de üretimi ülkemizin birçok ilinde, özellikle Van ve Sivas gibi yörelerde yayılmıştır. Hayvan derilerine sıkılarak yapılan ve 2-3 ayda servise hazır hale gelen tulum peyniri, Türkiye genelinde büyük farklılıklar göstermektedir. Özellikle yapımı zor olan tulum peyniri, 2500 metre yükseklikteki bir yaylada çeşitli çiçekleri otlayan koyun sütünden ve saf yayla suyundan yapılır. Kaliteli Erzincan peynirleri elde etmek için el yapımı doğal maya kullanılmalıdır. İlkbaharda ilk çiçekler göründüğünde otlayan koyunlar, bu hayvanların sütleri sulu olduğu için Tulum peyniri yapmak için kullanılmaz. Sonbaharda vakit öldüren otlar sayesinde keçi sütü yağlanarak Tulum peyniri daha da lezzetli hale geliyor.
Tulum Peyniri Hangi Yöreye Ait?
Tulum peyniri, Erzincan ve Erzurum yörelerinde sıklıkla üretilen yerel peynir çeşitlerinden biridir. Şavak peyniri olarak da bilinen Erzincan tulum peyniri; parlak görünümü, tam yağlı ve katı kıvamı ile ülkemizde sıklıkla yenen yöresel peynir çeşitlerinden biridir. Tulum peyniri; koyun yetiştiriciliğinin yaygın olduğu Konya, Bingöl ve Tunceli illerinde de sıklıkla üretilmektedir. İzmir’de üretilen tulum peyniri de oldukça popüler, hamur işlerinde ve birçok yemekte kullanılıyor.
Yağlı Tulum Peyniri Nasıl Yapılır?
Tulum peyniri kendine has bir aromaya sahip olup, Konya, Bingöl, Erzincan, Elazığ, Tunceli ve Erzurum gibi Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde üretilen bir süt ürünüdür. Tulum peynirinin üretim aşaması sabır ve özen gerektirir. Tulum peynirinin yapım aşamalarını sizler için derledik.
Türkiye’nin verimli bölgelerinde yetiştirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan elde edilen sütler fermente edilerek belirli bir süre depolanır. Tulum peynirinin fermente sütü bir filtre veya tülbentten süzülür. Daha sonra gece dinlendirilen peyniri büyük bir torbaya konulur ve bir süre bekletilir. Bu şekilde tamamen süzülmüş peynir bakır bir kapta ezilir ve özel tuzla tatlandırılır. Ardından temiz bir torbaya bastıktan sonra torbanın ağzı dikilir. 10 günlük bir bekleme süresinden sonra torbadaki tulum peynirini hayvan postlarına veya peynir için bir kovaya konulur.
Yün keçi Fransız ekmeğinde muhafaza edilen peynir aslında Erzincan yöresinde genellikle bu şekilde üretilen Tulum peyniridir. Geleneksel tulum peyniri üretiminde çiğ süt kullanılmaktadır. Çiğ süt bir bezden süzülür ve sıcaklığı manuel olarak kontrol edilir. Tulum peyniri için mayalanma sıcaklığı, çeşitli süt ürünlerine uygun olduğu için çok önemlidir.
Yaklaşık bir saat sonra mayalanmış süt, temiz bezden yapılmış bir süzgeçten geçirilerek peynir haline getirilir. Bir gece sonra peynir, mandıra fabrikasına götürülür ve poşetlere konulur. Yaklaşık 1 hafta veya 10 gün, bir bezle örtülür ve nem tamamen emilecektir. 10 gün sonra bakır kaplara ufalanan peynirler kemah tuzu ile marine edilir. Ardından yeni torbaya sıkıca bastırılır ve torbanın ağzı dikilir.
10 gün bekledikten sonra suyu tamamen boşaltılan Tulum peyniri kutu ve derilere preslenmek üzere soğuk hava deposuna gönderilir. Makine veya el ile teneke ve deri haline getirilen peynir, bir süre soğuk havada bekletilir ve koyulaştıktan sonra servis edilebilir.
Tulum Peyniri Hangi Sütten?
Yaylalardan ve köylerden toplanan keçi sütü fermente edilir. Yaklaşık bir saat sonra mayalanmış süt, temiz bezinden yapılmış bir süzgeçten geçirilerek peynir haline getirilir.
Erzincan Tulum Peyniri
Erzincan Tulum Peyniri, hammadde olarak beyaz koyun (Karaman koyunu) sütünü kullanan, Erzincan’ın temiz ve serin yaylaları ve soğuk deniz suyu ile beslenen bir peynir çeşididir. Yüksek irtifa ve başlanan 90-100 çeşidi vardır. Erzincan Tulum Peyniri diğer peynirlere göre daha parlak, daha kokulu, tam yağlı ve daha lezzetlidir. Peynirin çok hijyenik olması ve olası mikroorganizmaların uzaklaştırılması için marine edilerek yüksek zeminin temiz havasında tutulur. Ürün üretim süreci: Erzincan’ın temiz, serin ve havalandırılmış yaylalarında otlayan beyaz Karaman koyunlarından elde edilen süt, önce temiz bir süzgeçte bir veya iki kez süzülür, daha sonra süzülmüş sütü büyük bir tencerede bir veya iki saat bekletilir. Maya, peynir suyu, şeker, tuz ve şırdan eklenerek yapılır.
Yaklaşık bir saat sonra mayalanmış sütü iki kilo bezden yapılmış bir elekten peynir yapmak için koyun. Bir gece sonra kurumaması ve suyunu çekmemesi için öğlen mandıra fabrikasına gönderilir ve beklenir. Tamamlanması için suyunu emdirilir. On gün sonra, bir bakır tekne veya krom bir tekne kullanarak parçalanır, turşuya %2,2,5 tuz eklenir ve ardından tekrar yeni bir torbaya bastırılır, torbanın ağzı dikilir ve tekrar düzgün bir şekilde üçe bölünür. Daha sonra peynir soğuk hava deposuna aktarılır ve merdanelere basılır. 5, 7, 10, 25, 40 kg’lık bidonlar veya 20, 60 kg’lık deriler makinede veya elle preslenir.
Erzincan, daha uzun süre (iki yıl) saklanabilmesi ve acılaşma riskinin olmaması nedeniyle elle preslenmiş peynirleri tercih etmektedir. Ancak günümüzde çok fazla peynir üretildiği için makine üretimine ihtiyaç duyulmaktadır. Soğuk havada üç ay bekletilen peynir, Türkiye pazarına sunulur.
Tulum Peyniri Buzlukta Saklanır Mı?
Tulum peyniri kolayca saklayabileceğiniz bir süt ürünüdür. Sert yapısı sayesinde Tulum peynir ürünlerini hava almayan kaplarda buzdolabında veya ayrı poşetlerde rahatlıkla saklayabilirsiniz. Tulum peynirinin derin dondurucuda saklanması önerilmez.
Tulum Peyniri Faydaları
Tulum peyniri protein ve vitamin değeri yüksek besinlerden biridir. Tulum peynir ürünlerinin yüksek besin değeri sayesinde insan vücudunu tamamen iyileştiren bir besin desek ise yanılmış olamayız.
Tulum peyniri yüksek protein içeriği nedeniyle kemik sağlığını korumak için önemli bir besindir. Yaşlılıkta kemik hastalıklarını önlemek için de tüketebilirsiniz. Tulum peyniri de diğer süt ve süt ürünleri gibi ağızdaki bakterileri temizleme özelliğine sahiptir. Tulum peyniri yüksek düzeyde B vitamini içerir ve kansızlığı tedavi etmek için doğal çözümlerden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle beslenme uzmanları kan değerleri düşük olan kişilerin Tulum peyniri tüketmesini önermektedir. Tulum peyniri, bağırsakların kusursuz çalışmasını sağlayarak sindirim sisteminin işleyişini düzenler.
Kahvaltıda belli oranda tüketeceğiniz tulum peyniri gün içerisinde bağırsaklarınızın aktif olarak çalışmasını sağlayacaktır. Sindirim sorunu yaşayan kişiler belli bir oranda Tulum peyniri yiyerek bu sindirim sorunlarının üstesinden kolaylıkla gelebilirler. Tulum peyniri bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir ve vücudunuzu hastalıklara karşı daha dirençli hale getirebilir.
Tulum Peyniri Nasıl Saklanır?
Tulum peyniri kolayca saklayabileceğiniz bir süt ürünüdür. Sert yapısı sayesinde Tulum peynir ürünlerini hava almayan kaplarda buzdolabında veya ayrı poşetlerde rahatlıkla saklayabilirsiniz. Tulum peynirinin derin dondurucuda saklanması önerilmez. Tulum peynir ürünleri ısı değişimlerine maruz kaldığında küflenme ile karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle Tulum peynirinin oda sıcaklığında muhafaza edilmemesi tavsiye edilir. Tulum peynir ürünlerini serin ve güneş almayan bir yerde sakladığınızda uzun süre tüketebilirsiniz.
Tulum Peyniri Nasıl Yenir?
Tulum peynir ürünlerini kahvaltıda yiyebilir, harika tarifler yapabilirsiniz. Tulum peyniri ekmek, pide, hamur işleri ve hamur işleri gibi hamur işlerine ekleyerek harika lezzetler yaratabilir veya mevsim sebzeleri ile yaptığınız salatalarınıza ekleyerek lezzetli salatalar yapabilirsiniz. Aynı zamanda hazırlayacağınız pankek ve diğer ürünlere tulum peyniri ekleyerek keyif yapabilirsiniz.